Nga H.A Hellyer, Politico

Ndërsa shumica e mediave ndërkombëtare janë përqendruar në Shtetet e Bashkuara dhe tërheqjen e trupave ushtarakë të NATO -s nga Afganistani, në fakt sfondi i javës së kaluar është kostoja e  madhe njerëzore.

Realiteti është se afganët kanë paguar barrën dërrmuese të asaj kostoje, jo vetëm për shkak të mënyrës se si ka ndodhur tërheqja e trupave, por si rezultat i më shumë se dy dekadave të ndërhyrjes.

Në të njëjtën kohë, përtej Afganistanit, ka diçka që shkon përtej gjeopolitikës, dhe kjo lidhet në mënyrë të drejtpërdrejtë me mënyrën se si ne mendojmë për rendin ndërkombëtar, përfshirjen perëndimore dhe atë që vjen nga të dyja.

Një nga mitet më të mëdha të fundit të shekullit të 20 -të është se njerëzimi kishte “arritur” në një farë mënyre ndërtimin e një “rendi liberal ndërkombëtar”, të mbështetur nga angazhimet e thella të kombeve më të fuqishme perëndimore dhe nga ana tjetër miratimin nga shtetet jo-liberale.

Ai urdhër supozohej të ishte i bazuar në rregulla dhe që do të lejonte vendet më të vogla të funksiononin me sovranitetin e tyre të paprekur. Ndërsa dikush mund të argumentojë se ka pasur shumë personalitete që janë përpjekur të forcojnë të drejtën ndërkombëtare në funksion të marrëdhënieve ndërkombëtare, diçka e tillë nuk është e vërtetë.

Ka shumë shembuj që tregojnë të kundërtën. Nëse dikush kërkon të dijë se çfarë  do të thotë e drejta ndërkombëtare në terren, ose në aspektin e sovranitetit shtetëror, lind pyetja a kishte të drejta në Siri, ose a u respektuan të drejtat e grupeve të ndryshme myslimane, të cilat u keqtrajtuan në Pekin?

Si mund të shpjegohet pushtimi izraelit i territoreve palestineze, i cili tani përshkruhet si ” aparteid “, ose pushtimi rus dhe aneksimi i Krimesë në 2014?

Që të mos harrojmë, Ukraina është anëtare e Këshillit të Europës, Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Europë dhe Kombeve të Bashkuara-madje as anëtarësimi në këto shtylla të rendit ndërkombëtar nuk mund ta mbrojë atë nga pushtimi rus.

Nocioni i një bote njëpolare, ku një rend ndërkombëtar liberal i bazuar në rregulla, i mbështetur nga e drejta ndërkombëtare, në thelb, është parimi themelor i marrëdhënieve ndërkombëtare, thjesht nuk është real.

Ky është lajmi i keq. Lajmi i mirë, megjithatë, është se shumica e njerëzve besojnë se parimi themelor ka qenë i mjaftueshëm për të bërë një ndryshim në botë.

Dhe ndërsa boshllëku në çfarëdo që përbën rendin ndërkombëtar vazhdon të rritet, dy fuqi të mëdha – Kina dhe Rusia vazhdojnë jo vetëm të sfidojnë, por edhe të ofrojnë alternativa për sistemin ekzistues.

Realiteti është se rendi ndërkombëtar nuk ka qenë diçka e ngjashme me “një-polaritetin” për disa dekada. Ne kemi jetuar në një botë shumë-polare për vite me radhë. Ka nga ata që e mirëpresin këtë, duke shpresuar, ndoshta, që një botë më shumë polare të jetë një botë më e drejtë.

Një botë ku fuqia është më e fragmentuar, e shpërndarë në mënyrë të barabartë, dhe si rezultat, të gjithë detyrohen të bashkohen në bazë të një qëllimi të vërtetë dhe të  përbashkët për botën.

Sidoqoftë, asnjëra nga këto nuk mund të realizohet për dy arsye kryesore:

E para është se, me të gjitha të metat e saj të mëdha, SHBA -të janë akoma aktori më i fuqishëm në skenën ndërkombëtare, qoftë edhe teorikisht.

“First America” mund të ketë qenë mënyra e ashpër e Presidentit Donald Trump për të shprehur pikëpamjet e stabilitetit amerikan mbi angazhimin ndërkombëtar, por ai nuk ishte i vetmi që mendonte diçka të tillë.

Në të vërtetë, ndërsa shikojmë natyrën e tërheqjes së NATO -s, politikanët europianë kanë pranuar se “qëllimi i përbashkët” nuk shtrihet as tek aleatët më të afërt të SHBA -ve, e jo më në pjesën tjetër të botës.

E dyta është se ekziston një vizion konkurrues në rritje, pasi edhe kur i kushtohet vëmendje konflikteve të përbashkëta, siç janë marrëdhëniet me Rusinë, Europa vazhdon të përçahet në vend që të jetë e bashkuar.

Brenda vendit, europianët-dhe perëndimorët në përgjithësi po përballen me një kërcënim të jashtëzakonshëm nga brenda, përfshirja e populizmit të ekstremit të djathtë, dhe kjo do të vazhdojë të shkaktojë dëme të jashtëzakonshme në kontinentin tonë, raporton abcnews.al

Por keqja është se ky vizion vjen nga Kina. Nëse roli i Rusisë në Siri, apo politikat e Pekinit në lidhje me ujgurët, do të vazhdojnë pasi Perëndimi do të bëhet më izolacionist, çdo “rend botëror” i ri i formuar në bazë të një imperativi të përbashkët Kinë-Rusi ka të ngjarë të jetë më keq se vetë rendi i gabuar dhe hipokrit që është sot.

Sigurisht, shumë aleatë amerikanë e kuptojnë se rregullat e reja të Kinës dhe Rusisë po fuqizohen,  kjo është arsyeja pse kaq shumë në Europë dhe në botën më të gjerë arabe, po krijojnë lidhje të reja me Pekinin dhe Moskën.

Është  zbavitëse të dëgjosh udhëheqësit europianë që vazhdojnë të flasin për NATO -n, kur anëtarët e NATO -s po krijojnë haptazi aranzhime alternative me Moskën – pa dyshim, ky lloj qëndrimi do të vazhdojë.

Europa,  mbase duhet të mësojë pak nga mënyra se si fuqitë e ndryshme në botën arabe po i përgjigjen SHBA –së. Kjo nuk do të thotë se ne duhet t’i imitojmë ata; përkundrazi, shumica në botën arabe janë gati ndaj sfidave me të cilat mund të përballen në vend, pasi ata kanë krijuar marrëdhënie më të mëdha me Moskën dhe Pekinin.

Por ata kanë për një gjë të drejtë – ata e kanë kuptuar se duhet të bëjnë diçka për të mbrojtur interesat e tyre.

A po vepron edhe Europa në të njëjtën mënyrë? Apo europianët mendojnë se qasja e SHBA-së “First America” dhe  do të ndryshojë në një Amerikë që do të përpiqet për ndërkombëtarët brenda pak vitesh?

A po e nënvlerësojmë potencialin për atë që vjen më pas?

Ne nuk duhet të jemi naivë për atë që ka ndodhur në 20 vitet e fundit. Ato 20 vite ishin plot me të meta, gabime, hipokrizi. Por le të mos jemi naivë në lidhje me idenë se çdo lloj rendi ndërkombëtar i bazuar në rregulla do të vijë nga Kina ose Rusia.

Tërheqja e Amerikës nga Afganistani duhet të shërbejë si një alarm për ata që besojnë me të vërtetë në një urdhër të bazuar në rregulla. Ata duhet të kuptojnë sa më shpejt se si të shmangin  rregullat e imponuara nga Kina dhe Rusia.

Dhe kjo është padyshim diçka për t’u shqetësuar.