Nga Dr. Monika Stafa

Vizatimet në trup duke përdorur ngjyra të injektuara nën lëkurë u shfaqën në Evropë në fillim të shekullit të 13-të. Ato u përdorën fillimisht nga artistë amatore, duke demonstruar një trup të dekoruar bukur për publikun. Pak më vonë ishte arti i cirkut që i huazoi për të njëjtin qëllim.
Ky art i pazakontë pati një sukses të tillë, saqë pas disa dekadash ai u kthye në mjaft popullor. Sipërmarrësit parisienë ishin të parët që ngritën punishte të këtij lloj arti. Ishin vetë mjeshtrit që e krijonin bojën, e cila injektohej nën lëkurën e klientit me një tarifë të moderuar.
Mendohet se vendlindja e tatuazhit është Haiti, ku fiset festonin në përvjetorë të ndryshëm ndodhi familjare.

Fjala “tatuazh” vjen nga polinezia ‘tatu’ (vizatim). Simbolet të ndryshme realizuar me këtë art u përdorën nga bota kriminale si mjet komunikimi dhe bartës informacioni. Tatuazhi u kthye papritur në shek. 18-të në një lloj karte vizitori për kriminelin. Një kartë e cila rezultoi e vështirë për t’u prishur, madje edhe më e vështirë për t’u humbur.

Në fillim të shekullit të 19-të, detektivi i policisë kriminale të Parisit, Eugene François Vidocq, propozoi një sistem identifikimi për kriminelët bazuar në kode të veçanta. Që këtej për kriminelët parisienë u krijua një indeks i kartelave me emrat përkatës, biografitë, pseudonimet, adresat, lidhjet kriminale dhe tiparet e jashtme.

Rrëfenjat tregojnë se mbi njëzet vjet shërbim, Vidocq dhe vartësit e tij arritën të grumbullonin më shumë se katër milionë karta. Duhet ta themi se Eugene Vidocq ishte një kriminel në të kaluarën e tij. Më pas ai punoi si një hetues privat që frymëzoi Viktor Hygonë të shkruante kryeveprën e tij, Të mjerët.

Javertin apo dhe Jean Valjean u kthyen në portrete emblematike prej hovit të tij krijues. Eugene ishte i njohur për inteligjencën dhe aftësinë e tij për të gjurmuar kriminelët.

Ishte viti 1828, kur Eugene Vidocq, u takua me Viktor Hygon për të diskutuar mbi mundësinë e bashkëpunimit mes të dyve. Vidocq ishte i interesuar ta ndihmonte Hygonë të shkruante për krimin dhe kriminelët, ndërsa vetë Hygo priste të mësonte shumë prej tij.

Në Parisin e asaj kohe njihej si një personazh shumë popullor dhe kish ngjallur tek të rinjtë modelin e një njeriu që duhet të ndiqej si profet. Të dy ata, Vidocq dhe Eugene u bënë shpejt miq duke shkëmbyer shumë njohuri të bollshme mes njëri-tjetrit mbi aftësinë e kriminelit për t’i shpëtuar drejtësisë, kurthet, intrigat dhe plot cfarë lindte nevoja.

Ato e ndihmuan atë të krijonte disa nga veprat e tij më të famshme që ne sot i lexojmë ende me shumë kënaqësi.
Dhe ja një histori e çuditshme që e tregojnë mes tyre.

Hygo ishte shumë kurioz të dëgjonte mbi të kaluarën e Vidocq dhe për ca kohë ata folën për të.

Ndër të tjera gjatë bisedës Vidocq e pyet Hygonë nëse kishte qenë ndonjëherë në burg.

Hygo i tha se nuk kishte qenë.

Vidocq pasi priti një hop mendueshëm, i tha Hugos se duhet të shkonte në burg. Sipas tij, burgu do ta bënte një shkrimtar më të mirë.
E frymëzuar nga kjo histori e tyre unë zgjodha jo pa qëllim t’ua tregoj edhe juve.

Por jo vetëm, t’ju sugjeroj për rubrikën e librit dy tituj të vecantë, një prej tyre ka si fjalë kyce, fjalën “tatuazh”.

“Në besë të tatuazhit tënd”- Andreas Dushi; Nëse një njeri gjen arsyet, por jo forcën, për të vrarë veten ndërkohë që e shkuara e familjes e përndjek fshehurazi, tek kalon si gjarpër sa nga njëra brezni tek tjetra; nëse ndien se nuk do të ndiesh, por s’e shmang dot domosdoshmërinë për t’u ndier gjallë…të gjitha ndjesitë e një dashurie në një roman të ri. Por kjo është një dashuri tjetër.

-“Shqipëria në dy kohë”- Vangjush Saro; është një ese për zhvillimet në kulturë e art në periudha të ndryshme të jetës së vendit. Shkrimtari dhe publicisti V. Saro, i cili prej disa kohësh jeton në Kanada, shkruan se në shoqërinë shqiptare ndizen, shuhen e rindizen polemika të ashpra për të shkuarën dhe për të tashmen. Si është reflektimi i tij?

***
Vitrina e Librit/ Top Channel
Marrë nga postimi në Facebook i autores, Dr. Monika Stafa