Ministri për Evropën dhe Punët e Jashtme, Igli Hasani gjatë vizitës në Rumani dha një intervistë për median rumune “CaleaEuropeană.ro”, ku foli për bashkëpunimin evropian dhe rolin vendimtar të NATO-s në forcimin e sigurisë rajonale, mbështetjen e vazhdueshme të Rumanisë për anëtarësimin e Shqipërisë në BE, si dhe rëndësinë e bashkëpunimit dypalësh për arritjen e këtij qëllimi.

Gjatë intervistës Hasani theksoi se, “plani i veprimit për 2024-2025 është një dokument përmes të cilit vendet tona angazhohen të intensifikojnë jo vetëm dialogun politik, por edhe bashkëpunimin sektorial, me synim avancimin e axhendës dypalëshe në fusha si arsimi, kultura, energjia, turizmi, infrastruktura e kështu me radhë”.

Gjithashtu Hasani theksoi nevojën për një qasje të koordinuar ndaj sfidave të sigurisë dhe ndikimeve të jashtme në Ballkanin Perëndimor, veçanërisht Rusisë dhe Kinës, duke vënë në dukje angazhimin e Shqipërisë për integrimin euroatlantik dhe forcimin e krahut lindor.

Vizita juaj në Rumani ka një simbolikë të rëndësishme. Rumania ishte vendi i parë që njohu shtetin e pavarur shqiptar. Sa të rëndësishme janë marrëdhëniet e Shqipërisë me Rumaninë dhe si synoni t’i çoni ato përpara?

Shqipëria e konsideron Rumaninë një vend mik, me lidhje të veçanta historike dhe kulturore. Marrëdhëniet tona nuk kanë qenë kurrë periferike, kanë qenë gjithmonë të rëndësishme. Rumania është vendi i parë që ka njohur shtetin e pavarur shqiptar. Vitin e kaluar festuam 110-vjetorin e vendosjes së marrëdhënieve diplomatike. Viti 2024 shënon 70-vjetorin e hapjes së ambasadave dhe 30-vjetorin e nënshkrimit të Traktatit të Miqësisë. Shqipëria e konsideron Rumaninë një aleate të rëndësishme brenda NATO-s dhe një vend partner në rrugën e saj drejt integrimit në BE. Forcimi i marrëdhënieve tona, intensifikimi i dialogut tonë politik dhe forcimi i mëtejshëm i bashkëpunimit dypalësh me Rumaninë mbeten ndër prioritetet e politikës së jashtme rajonale të Shqipërisë. Shqipëria do të vazhdojë të punojë ngushtë me Rumaninë brenda organizatave ndërkombëtare dhe rajonale për çështjet që prekin rajonin tonë, kontinentin dhe më gjerë.

Vizita juaj këtu, në Bukuresht, pason vizitën e homologes suaj, Odobescu, në Tiranë, vitin e kaluar. Me atë rast keni nënshkruar një dokument dypalësh, Planin e Veprimit për Bashkëpunim 2024-2025. Cili është qëllimi i kësaj marrëveshjeje, e cila përfshin edhe bashkëpunimin sektorial në fushën e arsimit, kulturës, infrastrukturës e kështu me radhë?

Plani i veprimit për 2024-2025 është një dokument përmes të cilit vendet tona angazhohen të intensifikojnë jo vetëm dialogun politik, por edhe bashkëpunimin sektorial, me synim avancimin e agjendës dypalëshe në fusha si arsimi, kultura, energjia, turizmi, infrastruktura e kështu me radhë. Gjatë kësaj vizite ne nënshkruam një marrëveshje shumë të rëndësishme në fushën e mbrojtjes sociale/pensionit, e cila do të prekë dhe do të përfitojnë drejtpërdrejtë qytetarët tanë. Së bashku me ministrin Odobescu nënshkrova sot një memorandum mirëkuptimi për bashkëpunim në fushën e trajnimeve diplomatike. Ndërkohë jemi në negociata për finalizimin e marrëveshjeve në fushën e arsimit dhe kulturës. Do të doja të ndaja me ju trendin shumë pozitiv të sektorit të turizmit. Me vendosjen e një fluturimi direkt Tiranë-Bukuresht, gjatë vitit 2023 numri i turistëve të ardhur nga Rumania u rrit me 62% dhe midis janarit dhe majit 2024 u rrit me 170%. Jemi të përkushtuar që këtë frymë bashkëpunimi ta forcojmë edhe në sektorë të tjerë.

Shqipëria dhe Rumania janë aleatë politikë dhe ushtarakë, që ndajnë statusin e anëtarësimit në NATO, por nuk ndajnë anëtarësimin në BE. Pas një rrugëtimi të gjatë, Tirana ka nisur negociatat e anëtarësimit në BE në vitin 2022. Cilat janë fushat ku ekspertiza teknike dhe politike e Rumanisë mund t’ju ndihmojë të përgatiteni për t’u bërë një vend anëtar i BE-së?

Rumania është një anëtare aktive e Bashkimit Evropian. Ky është një bazë e mirë e përbashkët për të punuar së bashku për integrimin e Shqipërisë në BE. Shqipëria i është mirënjohëse Rumanisë për mbështetjen e fortë politike në rrugën evropiane. Asnjë përparim deri më sot, përfshirë fillimin zyrtar të negociatave të anëtarësimit në BE nga Shqipëria në korrik 2019, nuk do të ishte arritur pa qëndrimin tuaj pozitiv kombëtar. Ne duhet të ndjekim fushat e bashkëpunimit në Planin e Veprimit të Bashkëpunimit për periudhën 2024-2025.

Nga pikëpamja politike, Shqipëria mbështetet në mbështetjen e drejtpërdrejtë të Rumanisë në të ardhmen brenda Këshillit. Ne mezi presim hapjen e negociatave reale me Bashkimin Evropian dhe fillimin e diskutimeve të grupimeve: fillimisht ato themelore, por shpresojmë së shpejti të tjera, si tregu i brendshëm apo marrëdhëniet e jashtme.

Nga pikëpamja teknike, ne shpresojmë të bashkëpunojmë ngushtë me ekspertë rumunë, nëpunës civilë, për të mbështetur procesin tonë me asistencë teknike.

Ka shumë nevojë, veçanërisht për sa i përket masave që duhen zbatuar në Udhërrëfyesin për Sundimin e Ligjit ose masat që lidhen me axhendën tonë të reformës në kuadër të Planit të Rritjes.

Gjithashtu i kam kërkuar homologut tim që të bëjë një koordinim në nivel të administratës suaj për të parë se cili dhe ku është interesi më i madh për të kontribuar në procesin e integrimit të Shqipërisë në BE, nga këndvështrimi i bashkëpunimit kombëtar për zhvillim.

Në nivel të BE-së, ka një debat të vazhdueshëm për thellimin, zgjerimi i Bashkimit Evropian, pra reforma para zgjerimit, ndërsa të tjerët, si Rumania, përpiqen të arrijnë një proces paralel, duke e përshtatur BE-në për zgjerim, ndërkohë që procesi vazhdon të marrë vrull. Nga pikëpamja politike, si i sheh Shqipëria këto zhvillime? A duhet që cikli politik i BE-së 2024-2029 të jetë cikli i zgjerimit?

Shkaku i vërtetë në këtë diskutim ishte agresioni i paprovokuar i Rusisë kundër Ukrainës në shkurt 2022, i cili e detyroi BE-në të merrte disa vendime politike në fushën e politikës së zgjerimit, duke i dhënë perspektivën evropiane Ukrainës dhe Republikës së Moldavisë dhe fillimin e negociatave të anëtarësimit. me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut. Këto e çojnë totalin në 10 vende që kanë një perspektivë të BE-së, e cila mund ta sjellë BE-në në 37 anëtarë.

Historikisht, gjatë zgjerimit të parë në lindje, Komisioni kishte në 1997 “Agjendën 2000 për një Union më të fortë dhe më të gjerë”, që ishte një përgatitje gjithëpërfshirëse për të mirëpritur të ardhurit.

Pra, ky diskurs i reformës së BE-së normalisht duhet të shoqërojë fazat e ardhshme të procesit të zgjerimit.

Por ajo që Shqipëria shpreson është që ky debat për reformën në BE të mos vonojë vendimet politike për dosjet e vetme të vendeve kandidate.

Siç e theksuat me të drejtë, diskutimi për axhendën e ardhshme strategjike, programin politik të Komisionit të ri 2024 – 2029 mund të na tregojë prioritetet e BE-së për 5 vitet e ardhshme. Shpresoj që zgjerimi të mbetet i pranishëm.

Më tej, debati mbi kuadrin e ri financiar shumëvjeçar, i cili me shumë gjasa do të fillojë në mes të verës 2025 – do të na japë një tregues se sa seriozisht po e konsideron BE-ja anëtarësimin tonë për periudhën 2028-2034.

Krahas gjithë kësaj, nuk mendoj se imperativi gjeopolitik do ta lejonte BE-në të luante më me besueshmërinë e saj, apo të thellonte boshllëqet, të krijonte ndarje të reja.

Ndërsa lufta e Rusisë në Ukrainë është sfida më e vështirë e sigurisë, ne nuk duhet të harrojmë ndërhyrjen e Moskës në stabilitetin e Ballkanit Perëndimor. Si e vlerësoni këtë në Shqipëri? Dhe si ndërhyjnë aktivitetet hibride të Rusisë në trajektoren tuaj euroatlantike dhe evropiane, por edhe me ndikimin e Kinës në rajon?

Agresioni rus kundër Ukrainës ka ngritur shqetësime për rrezikun e rritjes së ndërhyrjes malinje nga Moska dhe një efekt të mundshëm të përhapjes në Ballkanin Perëndimor. Interesat e Rusisë në rajon sillen kryesisht rreth dy objektivave specifike: largimi i rajonit nga aspiratat e NATO-s dhe/ose BE-së, ose të paktën ngadalësimi i procesit dhe ushtrimi i ndikimit mbi tregjet ekonomike dhe të energjisë në rajon dhe në Evropë. Për këtë qëllim, Moska ka intensifikuar veprimet e saj destabilizuese në rajon, duke përfshirë edhe nëpërmjet përfaqësuesve të ndryshëm. Këto veprime synojnë të shfrytëzojnë dobësitë e ndryshme rajonale dhe përfshijnë, ndër të tjera, operacione kibernetike dhe hibride, manipulimin e elitave politike dhe institucioneve lokale, përmbysjen politike, investimet e synuara në sektorin e energjisë, financiar dhe medies, si dhe përdorimin e propagandës, dezinformimit, narrativa anti-NATO dhe anti-BE.

Vitet e fundit, Shqipëria është përballur me sfida të rëndësishme në lidhje me aktivitetet hibride të orkestruara nga aktorë të jashtëm. Ndikimi i Rusisë në Shqipëri dhe, më gjerë, në Ballkanin Perëndimor është pjesë e përpjekjes së saj strategjike për të minuar stabilitetin dhe për të kundërshtuar integrimin euroatlantik. Kjo ndërhyrje zakonisht ekzekutohet përmes një kombinimi aktivitetesh hibride, duke përfshirë fushatat e dezinformimit, manipulimin politik dhe ekonomik dhe nxitjen e tensioneve etnike dhe sociale.

Shqipëria ka dhënë një kontribut të fortë dhe konkret në procesin e vazhdueshëm të vështirë të normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Shqipëria mbështet fuqimisht zbatimin e angazhimeve të marra dhe do të vazhdojë të luajë rolin e saj në promovimin e paqes, stabilitetit dhe bashkëpunimit rajonal midis të gjitha vendeve në fqinjësinë tonë. Çdo gjë e rënë dakord duhet të zbatohet pa vonesë. Shqipëria mbështet sovranitetin, unitetin dhe integritetin territorial të Bosnjë-Hercegovinës, bazuar në parimet e barazisë dhe mosdiskriminimit të të gjithë qytetarëve dhe popujve përbërës, siç parashikohet në Kushtetutën e Bosnjë-Hercegovinës, si dhe në procesin e reformave të saj evropiane. rrugën dhe vazhdimin e dialogut Prishtinë-Beograd të udhëhequr nga BE-ja.

Ndërsa Rusia fokusohet në destabilizimin dhe krijimin e levave politike, qasja e Kinës është më e përqendruar ekonomikisht, duke kërkuar të ndërtojë ndikimin e saj përmes investimeve dhe projekteve infrastrukturore nën Iniciativën Brez dhe Rrugë (BRI).

Si Rusia ashtu edhe Kina kanë një interes të përbashkët për të dobësuar ndikimin perëndimor në Ballkan, por shpesh veprojnë në mënyrë të pavarur. Ndikimi i Kinës në përgjithësi është më pak i hapur politik dhe më shumë i fokusuar në integrimin afatgjatë ekonomik. Nëpërmjet mjeteve të ndryshme, të dy vendet synojnë të zgjerojnë ndikimin e tyre në Ballkanin Perëndimor. Është e domosdoshme që Shqipëria të lundrojë me kujdes mes këtyre ndikimeve, duke siguruar që rruga jonë të mbetet e lidhur fort me aspiratat tona euroatlantike dhe evropiane.

Ndërsa Ballkani Perëndimor përballet me sfida të shumta nga aktivitetet hibride të Rusisë, Shqipëria mbetet e përkushtuar në rrugën e saj të integrimit euroatlantik dhe europian. Është thelbësore që ne të rrisim rezistencën tonë ndaj ndërhyrjeve të tilla duke forcuar institucionet demokratike, duke përmirësuar ndërgjegjësimin publik dhe shkrim-leximin mediatik dhe duke nxitur bashkëpunimin e ngushtë me partnerët tanë perëndimorë.

Si anëtarë të NATO-s, Shqipëria dhe Rumania ndajnë të njëjtat shqetësime sigurie dhe investojnë në mbrojtje midis 2 dhe 2.5% të PBB-së. Keni ndërmend të intensifikoni bashkëpunimin ushtarak Tiranë-Bukuresht dhe çfarë mund të na thoni për këtë?

Përballë agresionit të paligjshëm dhe të paprovokuar të Rusisë kundër Ukrainës, Shqipëria dhe Rumania mbeten të përkushtuara ndaj një qasjeje gjithëpërfshirëse ndaj sigurisë ndërkombëtare, të cilën e konsiderojmë thelbësore për të trajtuar kërcënimet nga të gjitha këndvështrimet. Shqipëria dhe Rumania ndajnë këtë pikëpamje, veçanërisht në drejtim të ruajtjes së fokusit në rajonet strategjike si Ballkani Perëndimor dhe Deti i Zi.

Ne vlerësojmë thellësisht kontributet e prekshme të Rumanisë për sigurinë rajonale përmes vendosjeve në KFOR dhe në Bosnjë-Hercegovinë.

Shqipëria është e vendosur fort për sigurinë kolektive, duke kontribuar aktivisht në operacionet ndërkombëtare për gati tre dekada. Ne mbajmë dislokime përpara të forcave tokësore në Letoni dhe Bullgari, duke rritur praninë tonë në KFOR dhe EUFOR Althea. Përveç kësaj, forcat tona detare vazhdojnë të patrullojnë Detin Egje dhe ne mbetemi të përkushtuar ndaj dislokimeve tona në Irak.

Ne kemi përmbushur gjithashtu objektivin 2% të shpenzimeve të mbrojtjes dhe synojmë ta ruajmë ose tejkalojmë atë duke i dhënë përparësi modernizimit.

Rritja e investimeve në mbrojtje shërben gjithashtu për të përmirësuar aftësitë e forcave aleate. Shndërrimi i fundit i Aeroportit të Kuçovës në bazën e parë ajrore taktike të NATO-s në Ballkanin Perëndimor tregon përkushtimin e Shqipërisë për forcimin e sigurisë në rajon dhe më gjerë. Po investojmë edhe në Korridorin VIII, duke përmirësuar infrastrukturën rrugore dhe planifikojmë të investojmë në portin e Porto Romanos. Këto investime strategjike forcojnë mbështetjen për forcat tokësore të NATO-s në Bullgari, Rumani dhe KFOR, duke rritur lëvizshmërinë dhe qëndrueshmërinë.

Shqipëria dhe Rumania kanë shënuar një fuqizim të ndjeshëm të bashkëpunimit në fushën e sigurisë dhe mbrojtjes, veçanërisht brenda NATO-s. Shqipëria ka treguar vazhdimisht angazhimin e saj duke kontribuar me personel ushtarak në Njësinë e Integrimit të Forcave të NATO-s dhe në Divizionin Shumëkombësh Juglindor në Rumani. Për më tepër, Shqipëria premtoi së fundmi një njësi në nivel toge për Grupin e Batalionit të Forcave Tokësore Përpara të drejtuar nga Franca në Rumani, duke nënvizuar gatishmërinë e saj për të kontribuar edhe më shumë.

Ky përkushtim i fortë për sigurinë rajonale ilustrohet nga plani i veprimit dy-vjeçar për bashkëpunimin me Rumaninë, të cilin pata nderin ta nënshkruaj së bashku me kolegen time të nderuar, Odobescu, gjatë vizitës së saj në Tiranë nëntorin e kaluar. Plani siguron bashkëpunim të vazhdueshëm për këto çështje të rëndësishme nëpërmjet konsultimeve vjetore mbi politikën e sigurisë dhe sigurinë e Aleancës. Ne mezi presim të vazhdojmë bashkëpunimin tonë me Rumaninë në të gjitha fushat e sigurisë dhe mbrojtjes, duke forcuar më tej stabilitetin në rajon.

Ministri i Jashtëm Hasani, NATO është gati të ndryshojë udhëheqjen e saj politike deri në samitin në Uashington. Ne e dimë se ka një proces prapa dyerve dhe negociata me rregulla të pashkruara, ndërkohë që ka dy kandidatë për vendin e punës. Si mendoni se do të ndikojë ky proces në të ardhmen e Aleancës dhe çfarë pritshmërish ka Shqipëria, si anëtare e NATO-s, nga Sekretari i Përgjithshëm i ardhshëm?

Emërimi i Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s në samitin e ardhshëm në Uashington vjen në një moment kritik. Agresioni rus në Ukrainë nxjerr në pah kërcënimet e menjëhershme për zonën euro-atlantike, por sfidat e NATO-s shtrihen përtej kësaj. Çështjet globale dhe të ndërlidhura, duke përfshirë konkurrencën strategjike dhe goditjet e përsëritura, përcaktojnë mjedisin më të gjerë të sigurisë. Për të mbetur e rëndësishme, NATO duhet të vazhdojë të përshtatet shpejt dhe në mënyrë efektive.

Si aleate e NATO-s, Shqipëria i jep përparësi cilësive specifike në Sekretarin e Përgjithshëm të saj të ardhshëm. Promovimi i unitetit transatlantik dhe mbështetja e parimit themelor të mbrojtjes kolektive janë parësore. Kjo kërkon një angazhim të vazhdueshëm për forcimin e krahut lindor të NATO-s. Përveç kësaj, Shqipëria thekson rëndësinë e një qasjeje të sigurisë 360 gradë, duke përfshirë rajone me rëndësi strategjike si Ballkani Perëndimor dhe Deti i Zi. Shqipëria e konsideron gjithashtu diversitetin gjeografik si një parim kyç. Një Sekretar i Përgjithshëm që kupton sfidat e sigurisë me të cilat përballen rajone të ndryshme mund të sigurojë më mirë një qasje tërësore ndaj strategjisë së mbrojtjes së NATO-s.

Në këtë moment kritik, Shqipëria, së bashku me shumicën e aleatëve të NATO-s, shpalli publikisht mbështetjen e saj për kandidaturën e kryeministrit holandez Mark Rutte. Ndërsa pranon kandidaturat e tjera të shquara që janë paraqitur kohët e fundit, Shqipëria mbetet e patundur në besimin e saj se një lider me një konsensus të fortë është thelbësor për të përballuar sfidat përpara. Shpresojmë që në samitin në Uashington D.C. do të gjendet një zgjidhje për të projektuar një mesazh të unifikuar kur NATO të zgjedhë Sekretarin e Përgjithshëm të saj të ardhshëm. Në këtë mënyrë, ne mund të sigurojmë që NATO të mbetet një forcë e fuqishme dhe e adaptueshme për sigurinë globale për vitet në vijim.