Shqipëria ka zbatuar një reformë thelbësore në drejtësi që nga viti 2016 dhe i gjithë sistemi i drejtësisë është ristrukturuar dhe verifikimi i të gjithë gjyqtarëve dhe prokurorëve ka forcuar llogaridhënien, thuhet në raportin e Komisionit Evropian mbi shtetin e së drejtës, ku përfshihet për herë të parë Shqipëria, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia, sipas Komisionit Europian.

Ka mangësi në emërimet e anëtarëve jomagjistratë të Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe Këshillit të Lartë të Prokurorisë. Inspektori i Lartë i Drejtësisë është funksional, por numri i konsiderueshëm i vendeve vakante për magjistratë-inspektorë përbën një sfidë.

Pavarësisht nga garancitë e fuqishme të pavarësisë në procesin e emërimeve, promovimet dhe transferimet e magjistratëve, ndikohet nga transparenca e kufizuar dhe sfidat në sigurimin e vlerësimeve në kohë dhe cilësore. Shqetësimet për tentativën e ndërhyrjes dhe presioni mbi sistemin gjyqësor nga zyrtarët publikë apo politikanët mbeten.

Hapja e sistemit modern të integruar elektronik të menaxhimit të çështjeve ka qenë në pritje të gjatë. Mungesa e burimet financiare dhe njerëzore ndikojnë negativisht në cilësinë e drejtësisë.

Sfidat mbeten në lidhje me kohëzgjatjen e procedurave dhe ngarkesën e madhe, ndërsa masat e mëtejshme për të rritur efikasitetin ende nuk janë zbatuar.

Është duke u përgatitur një Strategji e re Kundër Korrupsionit për 2024-2030. Kuadri ligjor për të luftuar korrupsionin është gjerësisht i vendosur. Ka rezultate fillestare inkurajuese të Strukturës së Posaçme Kundër Korrupsionit (SPAK).

Numri i personave të hetuar, të ndjekur penalisht dhe të dënuar për korrupsion veprat penale është rritur gjatë tre viteve të fundit, ndërsa një ligj i fundit për amnisti ngre shqetësime. Përdorimi sistematik i hetimeve financiare dhe konfiskimeve të aseteve është përmirësuar, megjithëse kufizimet në fushëveprim kufizojnë ndikimin e tyre. Koordinimi ndërmjet institucioneve përgjegjëse për parandalimin e korrupsionit dhe strukturave përkatëse ligjzbatuese mbetet i dobët.

Ndërkohë që deklarimet e pasurisë verifikohen nga Inspektorati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive dhe Konfliktit të Interesit, ka disa mangësi për sa i përket mandatit dhe burimeve njerëzore. Në përgjithësi, korrupsioni është i përhapur në shumë fusha, duke përfshirë fushatat elektorale.

Masat parandaluese vuajnë nga një kuadër ligjor tepër kompleks dhe vazhdojnë të kenë një ndikim të kufizuar, veçanërisht në sektorët vulnerabël.

Janë ngritur shqetësime në lidhje me pavarësinë e autoritetit rregullator audio-vizual. Rregullimi i kufizuar për transparencën e pronësisë së medias dhe përqendrimi i lartë ndikojnë negativisht në pavarësinë e medias. Ndarja e drejtë e reklamave shtetërore dhe të tjera shtetërore burimet nuk janë të siguruara. Ekzistojnë shqetësime në lidhje me pavarësinë e transmetuesit publik. Ndërsa ndryshimet në Ligjin për të drejtën e informimit sjellin ndryshime pozitive, ka mangësi në zbatim. Korniza për mbrojtjen e gazetarëve ekziston, por sulmet verbale dhe fizike, fushatat e shpifjeve dhe paditë strategjike kundër pjesëmarrjes së publikut janë shkak për shqetësim.

Sfidat në lidhje me cilësinë e procesit legjislativ përfshijnë efektivitetin e kufizuar të konsultimeve publike. Ndryshimet në Ligjin për Komisionet Hetimore janë kritikuar për kufizimin e rolit mbikëqyrës të Parlamentit dhe janë në shqyrtim nga Gjykata Kushtetuese. Polarizimi i thellë politik ndikoi negativisht në efektivitetin, transparencën dhe objektivitetin e punës parlamentare. Gjykata Kushtetuese është efektive në ruajtjen e kontrolleve institucionale dhe balancat, megjithëse Parlamenti nuk ka arritur të zbatojë disa nga vendimet e saj.

Korniza ligjore për Avokatin e Popullit dhe Komisionerin kundër Diskriminimit është vendosur, por ka pengesa për punën e tyre efektive. Mjedisi për shoqërinë civile organizatat është sfiduese, përfshirë në lidhje me kërkesat e regjistrimit dhe financimin e kufizuar publik.