Nga Dash Frashëri
“Të fshehta jashtë ekranit”
Kështu titullohet libri i aktorit dhe regjisorit të njohur, Mevlan Shanaj, i promvouar dje në ambientet e Restorant Plazza, në kryeqytet.
Mevlani, i cili në 2008, u nderua me titullin “Mjeshtri i Madh” nga Presidenti i Republikës, nuk e quan veten shkrimtar, duke e konsideruar edhe librin e tij, një album përshtypjesh njerëzore, që përcjell me dashuri të fshehtat e 50 personazheve të tij, pjesën e panjohur të tyre jashtë ekranit, roleve, regjisurës, apo komponentëve të tjerë të një filmi apo dokumentari me të cilin autori ka pasur njohje dhe përjetime personale, duke zbuluar pjesë nga jeta e tyre, por të shkruara me shume dashuri dhe sinqeritet.
Gjithsesi, poetja Natasha Lako, bashkëshortja e tij, tashmë e konsideron Mevlanin “një rival në fushën e letrave”, pasi siç edhe tregoi ajo gjatë promovimit, kishte impresionuar nga libri i Shanajt pas leximit të librit.
Parathënia e librit është shkruar nga regjisori Kujtim Çashku, njëherësh edhe një nga personazhet e përzgjedhura nga autori.
Libri është ndarë në tre kapituj kryesorë. Kreu 1: Arti i kinemasë. Kreu 2: Ikona të ekranit shqiptar. Kreu 3: Meditime, reflektime dhe kujtime.
Personazhet e përzgjedhur në këtë antologji janë: Lasgush Poradeci, Mihal Stefa, Marie Kraja, Pandi Stillu, Sandër Prosi, Pandi Raidhi, Naim Frashëri, Lekë Kaçaj, Tano Banushi, Stavri Shkurti, Sulejman Pitarka, Kadri Roshi, Drita Agolli, Xhanfise Keko, Pirro Mani, Tinka Kurti, Margarita Xhepa, Kristaq Dhamo, Teodo Laço, Dhimitër Anagnosti, Çifti Orgocka (Dhimitri dhe Dhorka), Margarita Kristidhi, Viktor Gjika, Ilia Tërpini, Vaçe Zela, Çifti Luarasi (Mihallaq dhe Edi), Jani Riza, Rikard Ljarja, Robert Ndrenika, Vangjush Furxhi, Roza (Xhixha) Anagnosti, Niko Kanxheri, Miho Gjini, Kujtim Laro, Bujar Lako, Pali Kuke, Betim Muço, Timo Flloko, Kujtim Çashku, Shpëtim Gina, Yllka Mujo, Gazmend Leka, Fatbardh Marku, Kastriot Çaushi, Stefan Gajo, Rajmonda Bulku, Petrit Malaj, Nasi Lera, Bashkim Hoxha, Përparim Kabo, Muzafer Shkira, Llazi Serbo, Skënder Rusi, Muharrem Fejzo, Modeli “Brando” dhe Roberto Rosselini.
***
Në promovimin e librit të regjisorit Shanaj, i cili më 7 shkurt 2025, do të mbushë 80 vjeç, ishin të pranishëm regjisorë, aktorë, njerëz të shtypit e të letërsisë, etj.
Promovimin e moderoi Dr. Milto Kutali, dekani i Fakultetit Skenik në Universitetin e Arteve, dikur një ish-student i pedagogut Mevlan Shanaj.
“Unë do ta falemderoja në mënyrë të veçantë dhe do të bëj çmos që ky libër të bëhet, padyshi, një nga elementët më të rëndësishëm të studimit në Fakultetin e Artit Skenik nga studentët e regjisurës, aktrimit, sidomos ata të degës së filmit që janë pjsë integrale e institucionit tonë”, tha dekani Kutali.
Drejtoresha e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, gazetarja Alda Bardhyli, e vlerësoi librin:
“Ky nuk është thjesht një libër që na çon dhe na tregon vetëm jetët e 50 personalitwteve të njohura të kulturës shqiptare, por një kontribut, besoj shumë i çmuar në historinë e kinemasë shqiptare”
Mevlan Shanaj ka studiuar fillimisht në shkollën e mesme per Mjekësi, dhe pikërisht një studente e mjekësisë, Inisiela Lamaj, lexoi pjesën ku flitej për aktorin Mihal Stefa, i cili në filmin “I teti në bronz”, luan rolin e babait të Memos, i interpretuar nga Mevlan Shanaj, dhe me të cilin ai kishte krijuar një marrëdhënie gati atërore, duke e quajtur “një aktor i madh të karaktereve të vogla”. Stefa kishte kaluar një jetë shumë të vështirë, veçanërisht në moshën e thyer.
Muzikanti Agron Xoxa, djali i shkrimtarit të madh Jakov Xoxa, bëri dhe një analizë se si ai e shikonte librin e Shanajt, duke vënë theksin te detajet.
“Pjesët e veçanta, të shprehura në mënyrë shumë të detajuar dhe shumë artistike, i përngjajnë një simfonie muzikore. Dhe ky libër ka diçka të tillë”, tha Xoxa.
Vetë Mevlani e shpjegoi me shumë sportivitet pse e zgjodhi datën 7 dhe veshjen e tij me kostum.
