KOSTUMET TRADICIONALE POPULLORE MALAZEZE

Pjesët kryesore të kostumeve popullore malazeze të grave janë: këpucët, pantallonat e gjera, rripi, këmisha e mëndafshtë me kopsa, jeleku etj.

Vajzat mbanin kapele në kokë. Kapaku është në formë të rrumbullakët, i përbërë nga një buzë mëndafshi e zezë, e quajtur deravija dhe një kurorë e kuqe pambuku, e quajtur tepelak. Në pjesën e sipërme të kapelës ka qëndisje floriri me lule. Gratë mbanin një vello mëndafshi të punuar bukur (dantele), e cila ngjitej në gërsheta dhe binte në shpinë. Këmisha është prej mëndafshi ose çenar me qëndisje ari. Vajzat dhe nuset mbanin mbi këmisha një pallto pa mëngë, të punuar me mëndafsh të kuq ose vjollcë dhe të zbukuruar me tela rreth mëngëve dhe buzëve të hapura, ndërsa gratë e moshuara mbanin një xhaketë me mëngë, të zbukuruar bujarisht me tela dhe qëndisje ari. Mbi vrimën e krahut, ose xhaketën, vishej një pallto pa mëngë prej mëndafshi të gjelbër të çelur, e zbukuruar me zbukurime të ndryshme. Fundi bëhej prej mëndafshi ose liri. Gratë lidhnin rrip rreth belit të tyre. Ishte e zakonshme që vajzat e pamartuara të vishnin fustane me mëngë të shkurtra dhe pas martesës të vishnin xhaketa me mëngë të gjata. Pas martesës, gratë shpesh mbanin një vello të zezë dantelle.

Ndërsa pjesët bazë të kostumit popullor për burrat, të parë nga poshtë, përbëhen nga: këpucët, çorapet e leshit, pantallonat, rripi, këmisha, xhamadani, dolma dhe kapelja.

Djemtë mbanin kapele në kokë. Kapela malazeze fillimisht ishte bërë nga pëlhura e shkretëtirës ose e bardhë, dhe më vonë nga mëndafshi i kuq i mbuluar rreth tij me mëndafsh të zi. Kapaku është në formë të rrumbullakët, i përbërë nga një buzë mëndafshi e zezë, e quajtur deravija dhe një kurorë e kuqe pambuku, e quajtur tepelak ose tepeluk. Pjesa e sipërme e kapelës ka stemën e Malit të Zi të qëndisur në ar.

Këmisha ishte kryesisht prej liri. Mbi këmishë vishej një xhamadan i bërë nga pëlhurë shtëpie, pëlhurë pambuku ose pëlhurë e kuqe. Mbi xhamadan mbante një dolam, me mëngë të gjata, që arrinin deri në kyçet e këmbës dhe me ngjyrë të gjelbër ose më të çelur. Mbi dollmë vishej një dushankë, mëngët e së cilës vareshin dhe nuk futeshin brenda. Pantallonat malazeze bëheshin nga pëlhura vendase, çoja e zezë (rrobë e trashë) ose liri i zi më i trashë. Në ditët e sotme ato janë blu. Vihej një rrip leshi ose pambuku, disa metra i gjatë dhe 15 cm i gjerë. Rreth kyçeve të këmbëve fiksoheshin dollakë leshi dhe mbaheshin çorape të leshta dhe sandale të bëra me litar ose spango.

Ajo që e bën të veçantë është qëndisja prej floriri që e bëjnë atë sigurisht unike dhe të ndryshme nga të tjerat. Motivet e qëndisjes në kostumet tradicionale malazeze janë kryesisht me lule, kështu që në pjesë të ndryshme mund të gjeni gjethe ose degë, e ndonjëherë edhe imazhe më të mëdha të bimëve që rriten në këtë rajon. Kështu, motiv i shpeshtë është hardhia dhe tërfili, por edhe lulet e gjata.
Për t’u përmendur është fakti së malazezët kanë pasur dikur një traditë të veçantë sipas të cilës para së të ndërronin jetë linin si amanet që të varroseshin me kostumet e tyre popullore. Kjo shpjegon dhe faktin që nëpër muzeume ekzistojnë një numër i kufizuar i këtyre kostumeve që datojnë që nga mesi i shekullit të 19-të.

Marrë nga faqja ne Facebook: Komiteti për Pakicat Kombëtare në Republikën e Shqipërisë