Nga Lorenc Bajrami, psikolog

Kohët e fundit, shumë njerëz kanë luftuar me ankthin. Është bërë më se e pranishme në jetën e tyre. Zhvillimi i shpejtë i teknologjisë ka rritur nivelet e ankthit. Ankthi është si një “ombrellë” që përmban shumë çrregullime ankthi si ankthi i përgjithshëm, ankthi i ndarjes, ankthi i sëmundjes, çrregullimi obsesiv-kompulsiv dhe të gjitha llojet e fobive. Do të doja të shpjegoja se ankthi është një reagim normal ndaj situatave të ndryshme.

Ankthi është mënyra e trupit tonë për t’iu përgjigjur kërcënimit. Sistemet tona janë krijuar për të na mbajtur të sigurt dhe për t’iu përgjigjur rrezikut në një mënyrë që na përgatit të qëndrojmë në këmbë (luftim) ose të na largojnë nga rreziku në një vend të sigurt (fluturim). Këto përgjigje janë instinktive dhe një pjesë e rëndësishme e përbërjes sonë – nëse e gjejmë veten në një vend ku jemi në rrezik, këto reagime fizike dhe psikologjike na japin forcën shtesë dhe qartesi të fokusit të nevojshëm për të hequr qafe dëmin. Në këtë mënyrë, ankthi mund të jetë një përgjigje e dobishme, mbrojtëse.

Ne jemi shumë të vetëdijshëm se çfarë po shkakton ndjenjat e ankthit, për shembull kur përgatitemi për një provim, kur flasim në publik ose kur i përgjigjemi konfliktit në punë ose në shtëpi. Në raste të tjera, ne e gjejmë veten duke ndier ankth pa e ditur me të vërtetë se çfarë e ka shkaktuar – ndoshta ndihemi të shqetësuar vetëm duke ecur nëpër supermarket, duke varur rrobat ose duke marrë fëmijët nga shkolla. Ankthi mund të jete shqetesues, duke rezultuar në ndjenja frike ekstreme, paniku dhe duke sjellë me vete simptoma fizike si mungesa e gjumit, tensioni i muskujve dhe dhimbje kronike. Ne mund të shkatërrojmë trurin tonë duke u përpjekur të kuptojmë pse ndihemi kështu, pse është kaq e vështirë të relaksohemi dhe të lëshohemi dhe të përfundojmë të frustruar me veten tonë, të mërzitur që nuk mundemi thjesht të “kapemi”. Shumë shpesh, procesi i përpjekjes për të kuptuar se çfarë po shkakton ankthin thjesht e përkeqëson atë. Kur kjo ndodh, ankthi mund të ndihet si armiku brenda, i paparashikueshëm dhe për t’u frikësuar në vetvete.

Pra, çfarë mund të ndihmojë?

1.Gjëja e parë mund të jetë thjesht të pranoni se ndiheni në ankth, në vend që të luftoni ndjenjën dhe të përpiqeni të kuptoni se çfarë e ka shkaktuar atë, përpiquni ta ktheni mendjen të kuptoni se po ndiheni ankth, , ajo do të kalojë dhe se mund të ketë një arsye për të cilën nuk jeni ende të vetëdijshëm, për ndjenjat që keni. Të qetësosh veten ose të kesh dikë tjetër që të flasë me qetësi, mund të ndihmojë të qetësosh pjesën tënde që është aktivizuar dhe të të japë hapësirë për të menduar.

Reagimet fizike që vijnë me ankthin na bëjnë të marrim frymëmarrje të shkurtra dhe të cekëta, duke rritur rrahjet e zemrës dhe duke ju bërë të ndiheni në panik.

2. Frymemarja diafragmatike

Përpjekja për të marrë frymë thellë, nga barku dhe ngadalësimi i frymëmarrjes mund të ndihmojë në ngadalësimin e rrahjeve të zemrës. Disa njerëz zbulojnë se numërimi i ndihmon ata të përqendrohen në ngadalësimin e frymëmarrjes dhe ka një sërë ushtrimesh të ndryshme të frymëmarrjes që mund të ndihmojnë.

3.Gjetja e një aktiviteti për tu shpërqendruar gjithashtu mund të ndihmojë, diçka që është relaksuese dhe e këndshme – disa njerëz mendojnë se kopshtaria, stërvitja ose detyrat shtëpiake i ndihmojnë ata të lëvizin dhe të çlirojnë njëfarë energjie nervore që shpesh krijohet nga ankthi.

4.Ballafaqimi me efektet e ankthit është i rëndësishëm për t’ju ndihmuar të përballeni nga dita në ditë, megjithatë, duke marrë kohë për të folur se si ndiheni me një të dashur, mik ose këshilllues mund t’ju ndihmojë të kuptoni se nga vijnë ndjenjat.

5. Dhe e fundit, por jo më pak e rëndësishme, është thjesht të përpiqeni të ekspozoni veten ndaj situatave të frikshme, përpara se të bëni këtë teknikë bëni një listë të të gjitha situatave që provokojnë ankth dhe filloni nga situatat më pak të frikshme deri te situatat më të frikshme. Sa më shumë të përballeni me situatat e frikshme dhe të qëndroni me to sa më shumë që të mundeni duke i përjetuar ato sa më reale, aq më shumë fuqi keni për ta mposhtur atë dhe aq më shpejt do të reduktoni ankthin. Duke bërë këtë do të shihni se ankthi juaj nga një armik do të bëhet miku juaj.