Nga Dr. Monika Stafa

Sot gjërat lëvizin më shpejt nga sa ndodhte më parë. Dhe jo vetëm në një këndvështrim të caktuar. Jeta po ashtu jetohet ndryshe, krejt ndryshe nga më parë. Ajo është më e ashpër e më nën tehun e presionit se kurrë ndonjëherë më parë.

Disa ngjarje të mëdha së fundmi e provuan këtë. Ato nisën të mjergullta dhe thuhet se bota do të jetë nën darën e tyre edhe për disa vite më tej.
Epidemia e madhe e flamës. Lufta në Ukrainë. Ndërsa raportet e pushteteve nuk duken të jenë më si dikur. Ato janë shpërbërë thuajse tërësisht. Bota shfaqet më e çoroditur. Tragjeditë që la pas pandemia apo artileritë në skalionet e luftës në Ukrainë lanë gjurmë në mendjen njerëzore.
Sepse natyra e tragjedisë është e tillë që kërkon më shumë se sa jep. Vec vulës së vet si një shenjë që s’don të fshihet ajo lë pas edhe vepra me autorë të ikur prej saj.

Letërsia i shënjon ato më mirë. Mesjeta prodhoi Dekameronin. Depresioni i madh solli Vitet e zemërimit. Inkuizicioni spanjoll u bë shkas për të frymëzuar Don Kishotin. Kolera i dha Albert Camus romanin Murtaja.

Covid -19, ndoshta do ta dëgjojmë pak më vonë ndërsa ende nuk ka mbërritur aq i lartë zëri i ndonjërit syresh.

Ndaj dhe dhembshuria për të pikëlluarin mbetet një ndjenjë njerëzore që duhet ta ketë cilido.

Por këtë e kuptojnë më mirë ata që kanë nevojë për të. Jo vetëm ata që kanë dhembje e trishtim prej një ngjarje ku kanë humbur të shtrenjtin e tyre. Por dhe ata që ndizen prej një dashurie të fortë, të lartë dhe fisnike.

Isha duke menduar ndërsa shihja në Netflix për pushtetet dhe qeverinë, për raportet mes qytetarëve dhe sundimtarëve;

“Give us power and we give you all the sources of the country”, kam qejf të citoj dikënd me këtë frazë.

Kisha dëshirë të besoja se bota kështu kish nisur. E po vazhdonte.

Personazhi ishte shkencëtar. Filmi aspak fanta-shkencë. Ishte një reality- fiction.

Këto “viruse” hidhen në qarkullim ndoshta për të pakësuar fuqinë e njeriut, ndoshta për t’i bërë të varur njerëzit nga një sy i madh, ndoshta për të rikrijuar klasa të pasura për të thelluar edhe më tej diferencimet midis shtresave…

Më me densitet, më me presion.

Në fund, njeriun e lanë të triumfojë. E lanë duke e bërë të besonte se e shpëtoi dashuria.

Sot por dhe në të kaluarën e largët të tij.

***

Pak kohë më parë Akademia e Shkencave mori vendimin për të botuar dy vëllime të studimeve shkencore të anëtarit të Asamblesë së saj, fizikantit të talentuar Artan Boriçi, që u largua papritur nga jeta dy vite më parë. Në to përmblidhen artikujt e tij të botuar në periodikët shkencorë të disa vendeve europiane dhe referatet e paraqitura në ngjarje të rëndësishme shkencore jashtë e brenda vendit.

Po kush ishte Artan Borici?

Boriçi u bë anëtar i Akademisë së Shkencave në vitin 2020. Ai ka mbrojtur gradën doktor i shkencave matematike në, Zurich më 1996. Titullin profesor e ka marrë në Universitetin e Tiranës, në vitin 2010. Punoi mbi 20 vjet si pedagog në Fakultetin e Shkencave të Natyrës, duke shërbyer si zv/dekan i këtij fakulteti dhe si anëtar i këshillit shkencor.

Ai ishte një mbështetës i së ardhmes së Akademisë. Bashkëpunoi me sukses me disa qendra të mirënjohura të fizikës dhe matematikës në Zvicër, Gjermani e më gjerë duke u bërë pjesë e ekipeve të specializuara për kërkime bërthamore europiane.

Borici ishte një prej vlerësuesve të konkursit të përvitshëm për çmimin Nobel në fizikë duke dhënë kontribute origjinale në shkencën europiane. Studimet e tij janë pika reference brenda dhe jashtë vendit.

Ai humbi jetën pas një beteje me Covid-19 më 25 mars 2021. Akademia e Shkencave dhe vendi ynë humbën një shkencëtar të talentuar, një përfaqësues të dijes të nivelit europian dhe një nga studiuesit më të spikatur të kohës. Ai ka lënë pas një trashëgimi që nuk e nxë dot korniza e kohës duke mbetur pazgjidhshmërisht në Librin e Artë të Shkencës sonë.

Artan Borici ishte shkencëtar. Një njeri që sfidonte dogmën. Rregullat dhe disiplinën. Sfidonte kohët dhe vendet. I besonte ëndrrës më shumë sesa realitetit. Ndaj nuk e pa veten kurrë në një vend të mirëpërcaktuar.

Sepse vendi i tij ishte universi i tërë.

Shkenca që ai bënte.

Mikrobotët që ai ndërtonte. Ndaj dhe të gjithë e thërrisnin shpesh “A Beautiful Mind”.