Nga Peni Avramidhi

“Organizimi i ekspozitës nga Ministria e Jashtme Greke i dha një dimension diplomatik ngjarjes, duke forcuar edhe më shumë nivelin e shkëlqyer të marrëdhënieve mes dy vendeve”, shprehet në Parapolitika, ambasadorja shqiptare në Athinë, znj. Luela Hajdaraga.

Punime të përziera, skulptura dhe piktura me ngjyra të ndezura, forma biomorfike dhe organike, të varura në një sixhade shumëngjyrëshe, përbëjnë një instalacion në shkallë të gjerë.

Ndërhyrje pikture në dokumente publike, ditarë dhe shënime, të gjitha me firmën e qytetarit të parë të Shqipërisë fqinje, kryeministrit të saj, Edi Rama. Kjo është ekspozita “Improvizimet”, e cila do të prezantohet deri më 31 mars në Zappeion, e organizuar nga Ministria e Jashtme dhe e kuruar nga Katerina Koskina, historiane e artit dhe muzeologe, aktualisht këshilltare e kryebashkiakut të Athinës për çështjet kulturore.

Kushdo që njeh rrugën e Edi Ramës e ka parasysh se kryeministri shqiptar është para së gjithash një artist, një artist pamor pionier, i cili u përfshi në politikë dhe arriti të “martojë” Artin me jetën publike, me rezultate të mrekullueshme, si ato. të cilët shohin përparimin e Shqipërisë në vitet e fundit. Marrëdhënia e familjes së tij është e lindur me Artin, pasi babai i tij ishte skulptor, ndërsa ai vetë studioi për pikturë në Akademinë e Arteve të Bukura në kryeqytetin shqiptar. Punimet e tij janë ekspozuar në “Les promesses du passé” në Qendrën G. Pompidou, në galerinë “Marian Goodman” në Nju Jork.

Ai mori pjesë në ekspozitën qendrore “Viva Arte Viva” të Bienales së 57-të të Venecias dhe Kunsthalle në Rostock të Gjermanisë, ndërsa veprat e tij janë prezantuar në Art Basel dhe Artissima. Një detaj i rëndësishëm është se ekspozita në Zappeio është rasti i vetëm i një ekspozite të kryeministrit shqiptar të organizuar nga një organ shtetëror, ndërsa vetë Rama deklaroi se nuk do të ketë një të tillë, duke bërë një përjashtim simbolik për vendin tonë, në një kohë kur marrëdhëniet Greqi-Shqipëri janë në një nivel jashtëzakonisht të lartë.

Ambasadorja e Shqipërisë në Greqi, zonja Luela Hajdaraga, foli për “Parapolitika” për ekspozitën e Kryeministrit Edi Rama, duke theksuar ndër të tjera: “Organizimi i ekspozitës nga Ministria e Jashtme greke, me inaugurimin e saj nga vetë ministri Ministër i Jashtëm. Nikos Dendias i dha një dimension diplomatik ngjarjes, duke forcuar më tej nivelin e shkëlqyer të marrëdhënieve mes dy vendeve”.

Në veçanti, ambasadorja e Shqipërisë në Athinë tha për “Parapolitika” për ekspozitën “Improvizimet”: “Realizimi në Athinë i ekspozitës personale të artit “Improvizime” të Kryeministrit Edi Rama është një ngjarje e veçantë dhe emocionuese, pasi jo vetëm ndërthuri mjeshtërisht dy aspekte të rëndësishme të jetës së Kryeministrit, atë kulturore dhe politike, por gjithashtu shfaqi gjerësisht interesin e publikut artdashës grek.
Organizmi i ekpozitës nga MPJ greke, me angazhimin dhe inagurimin nga vetë Ministri Nikos Dendias, i shton asaj dhe dimensionin diplomatik, duke bërë akoma më vokal nivelin e shkëlqyer të marrëdhënieve midis dy vendeve. Ekspozita “Improvizime” i dha penelatën njerëzore një vizite të suksesshme pune, gjatë së cilës u evidentua qartazi klima në rritje e bashkëpunimit, mirëkuptimit dhe rrugëtimit të përbashkët, pa kthim mbrapa, drejt familjes evropiane. Vizita e Kryministrit Edi Rama në Athinë dhe mikpritja e përzemërt nga autoritetet më të larta greke janë reflektim i punës dhe angazhimit serioz të të gjitha strukturave nga të dy vendet për prosperitetin social dhe ekonomik të popujve tanë dhe forcimin e urave të bashkëpunimit.”.

Ekspozita prezanton 15 vepra të reja, të krijuara në vitin 2023 për këtë qëllim, piktura dhe një përzgjedhje qeramike nga viti 2015 e deri më sot.

Pasditen e së hënës, kryeministri Kyriakos Mitsotakis dhe ministri i Jashtëm, Nikos Dendias u orientuan nga ai dhe kuratori në “improvizimet” e veçanta të Ramës në Zappeion.

Pasditen e së hënës, kryeministri Kyriakos Mitsotakis dhe ministri i Jashtëm Nikos Dendias u orientuan nga ai dhe kuratori në “improvizimet” e veçanta të Ramës në Zappeion.

Kushdo që viziton ekspozitën e Edi Ramës do të shohë një instalime dhe konstruksione mbresëlënëse, të veshur me letër muri, mbi të cilin janë printuar një numër i madh i pikturave të kryeministrit shqiptar. Një letër muri me përmasa të mëdha që mbart edhe vepra origjinale, të pikturuara në dokumente, letra A4, shënime nga zyra e kryeministrit shqiptar, si dhe punime qeramike. Ky është një sfond i ngjashëm me atë të instaluar në kryeministrinë në Tiranë.

Katerina Koskina: “Edi Rama është një artist që u bë kryeministër. Ai nuk është thjesht një politikan me prirje artistike”

Kuratorja e ekspozitës së Edi Ramës, Katerina Koskina, flet për “Parapolitika” për ekspozitën “Improvizimet”. Zonja Koskina u takua me artistin Rama në vitin e largët 1997 si artiste në Bienalen e Malit të Zi, ndërsa së fundmi ka udhëtuar drejt Tiranës, në kuadër të organizimit të ekspozitës së Kryeministrit në Greqi.

Zonja Koskina përshkruan zyrën speciale të kryeministrit në Tiranë, e cila nuk ngjan me asnjë tjetër në botë, në fund të fundit asnjë vend në planet nuk ka kryeministër artist.

“Zyra e tij është jokonvencionale dhe, siç do ta shihni në një foto në ekspozitë, ka një afinitet me instalimin këtu. Mbi kryeministrinë ka pastel, markera me bojëra uji, penela. Kjo është gjëja e parë që shihni kur hyni në zyrë. Kjo hapësirë ​​është një deklaratë, një deklaratë e identitetit të tij: politikan dhe artist dhe rrëmujë. Ky është vendi ku ai kalon pjesën më të madhe të ditës kur ndodhet në Tiranë. Ajo është e veshur me një letër muri që ai printoi në letër speciale, me qindra vizatime të tij.”

“Në zyrën e tij ka objekte të tjera të papritura, si kravata, të cilat i pikturon dhe ua jep politikanëve, miqve të tij dhe krerëve të shtetit”, thotë historiani i artit.

Në tekstin shoqërues të ekspozitës, zonja Koskina shkruan këtë shkrim interesant: “Edi Rama është një artist që u bë kryeministër. Ai nuk është thjesht një politikan me prirje artistike, një amator i talentuar ose dikush që dikur ka studiuar pikturë. Ai është një artist aktiv, i cili me veprimin e tij politik dhe aktivist u zgjodh në postin më të lartë politik”.

Për titullin e ekspozitës “Improvizimet”, zonja Koskina thekson: “Titulli ka të bëjë me atë që ndodh në jetën e tij të përditshme. Këto plane e ndihmojnë atë të qëndrojë i fokusuar. Janë projekte që bëhen në kryeministri, në kohë qetësie. Vizatimi dhe piktura është mënyra e tij e të shprehurit si artist, si dhe një mënyrë përqendrimi. Rrjedhimisht, është një shkrim që është kryesisht pothuajse automatik. Ndjekja e kësaj teknike krijon një palimpsest. Fjalët dhe frazat nga tekstet shfaqen poshtë dizajnit dhe ngjyrës – ndonjëherë shohim edhe stemën – nëse është një dokument zyrtar. Shkrimi dhe ngjyra marrin pjesë në mënyrë të barabartë në punë. Janë punë spontane, të bëra thuajse kundër dëshirës së tij. Është ndërthurja e Artit dhe mendimit politik. Mënyra e tij e të shprehurit kalon përmes Artit. Po, besoj se Arti pretendoi dhe “zuri” hapësirën e vet edhe në zyrën e të vetmit, me sa di unë, artistit pamor që u bë kryeministër.

Punimet e tij janë pikërisht të tilla: Ai pikturon me bojëra, pastel, markera dhe bojëra uji, të cilat kanë një vend të përhershëm në tavolinën e punës, gjatë kryerjes së detyrës si kryeministër. Ai flet në telefon me kolegë, zyrtarë dhe homologë dhe në atë kohë shfaqet natyra e tij artistike. Skicon në mënyrë spontane dizajne shumëngjyrëshe, biomorfe. Në fundjavë, kur nuk është në udhëtim, ndodhet në studion e tij, pak jashtë qendrës së Tiranës. Aty punon edhe punimet e tij qeramike, të cilat janë të ekspozuara edhe në Zappeion. Siç na përshkruan zonja Koskina, këto janë punime të reja që ndërthurin porcelanin e pjekur me metalin.

“Instalacioni ka, mendërisht, lëvizje, rrjedhje, për shkak të formës gjysmërrethore dhe përfundon në një piedestal të ulët, ku janë vendosur punimet e tij të fundit, me elementë dhe ngjyra të forta plastike. E punuar nga dy materiale, bronzi dhe porcelani i bardhë. Instalacioni është me elementë të ndryshëm, por në thelb është një vepër”, shpjegon zonja Koskina për ekspozitën në Zappeio.

Në fund, kuratorja e ekspozitës thotë për artistin Rama: “Edi Rama si artist dhe si person ka një interes të madh. Ai është një kryeministër krejtësisht jokonvencional. Këtë e morën vesh këto ditë edhe kolegët e mi, të cilët ishin me ne në Zappeion për montimin. Ai ishte një artist që kishte zhveshur çdo gjë kryeministrore në sjelljen e tij. Kërkoi të quhej “Edi” dhe kishim një bashkëpunim të rregullt, me një artist të rregullt. Po, besoj se transformimi i Tiranës i detyrohet shumë ndikimit të Artit dhe edukimit të tij”.

———
Marrë nga media greke “Parapolitika”
Përgatiti në shqip: TiranaDiplomat.com