Kryetari Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, ka dhënë një intervistë për median e madhe bullgare, BNT, për teknologjitë e reja dhe progresin e kryeqytetit shqiptar.

INTERVISTA E PLOTE

Tirana ka ambicie të forta për t’u bërë një vend gjithnjë e më tërheqës për investime, zgjidhje moderne IT dhe të rinjtë do të mund të praktikojnë aftësitë e tyre dixhitale në vendin ikonik në Piramidën e Tiranës. Përveç kësaj, nuk është e nevojshme të investoni shumë para në politikat e gjelbërimit, është e rëndësishme të filloni me hapa të vegjël si mbjellja e pemëve, tha Erion Veliaj, kryebashkiaku i kryeqytetit shqiptar, Tiranë, i ftuar në Javën e Gjelbër 2023. Gazetari Nikolay Krastev foli me të.

Zoti Veliaj, prej shumë vitesh Shqipëria po përpiqet të futet në politikat e Europës në shekullin e 21-të. Tani po përpiqeni të futni politika të gjelbërta evropiane. A nuk është ky tranzicion shumë i papritur dhe i vështirë për vendin dhe kryeqytetin tuaj?

Erion Veliaj: Ashtu si e shoh unë, ne po bëjmë atë që duhet, jo sepse është politikë evropiane dhe dikush në Bruksel e urdhëron. Mendoj se duhet ta bëjmë sepse gjërat e duhura i ndihmojnë njerëzit. Pra, teknologjitë e gjelbra, kalimi në përdorimin e transportit elektrik dhe më shumë zona për këmbësorë janë gjërat e duhura për t’u bërë. Me apo pa fjalime apo deklarata nga Brukseli, ne do të vazhdonim këto politika. Gjithashtu, në filozofinë tonë, kjo nuk lidhet me synimin për të hyrë në BE si destinacion. Jemi në Evropë me ose pa anëtarësim. Dhe ne duhet të sillemi si një vend i qytetëruar që jeton në paqe me natyrën. Dhe e kuptojmë se jemi vonë në këtë skenë – Shqipëria ishte vendi më i izoluar me momente të vështira në vitet ’90 të tranzicionit nga komunizmi në demokraci dhe kapitalizëm. Por mendoj se ia dalim shumë shpejt me të tjerët dhe nëse në fillim ishte hakmarrje ndaj natyrës, si pjesë e sistemit, sepse gjithçka ishte në pronësi të partisë. Përfshirë pyjet, makinat, televizorët… Dhe Partia Komuniste ishte pronarja e vetme e të mirave publike. Atëherë njerëzit e kuptuan se prerja e pemëve apo prishja e shtretërve të lumenjve ishte një lloj hakmarrjeje ndaj sistemit, duke mos kuptuar që partitë vijnë e shkojnë, regjimet ndryshojnë, pushtuesit gjithashtu shkojnë. Por pemët qëndrojnë këtu përgjithmonë. Ndërsa lumenjtë do të jenë përgjithmonë në shtretërit e tyre. Në këtë kuptim, ne tani kërkojmë paqe me natyrën dhe arrijmë shpejt, ndonjëherë pa pasur nevojë të bëjmë ndryshime të shtrenjta. Për shembull, duke u kërkuar fëmijëve të mbjellin pemë për ditëlindjet e tyre si një mënyrë për të festuar këtë përqafim të gjelbër. Është një mënyrë për të ndërtuar jo vetëm në mënyrë metaforike rrënjët e natyrës në qytet, por edhe thjesht fizikisht. Një pemë mund të jetojë përafërsisht sa zgjat jeta e një njeriu – rreth 100 vjet.Dhe këta fëmijë, pasi të mbjellin një pemë, sigurisht që nuk do të presin një tjetër. Dhe ata me siguri do ta ndiejnë qytetin në mënyrën e tyre të ndryshme. Jo thjesht si një hapësirë ​​e drejtuar nga kryetari i bashkisë, por si një vend ku ata i kanë rrënjët. Pra, disa nga iniciativat tona janë relativisht të lira – qyteti nuk duhet të blejë të gjitha pemët që i nevojiten. Madje edhe për vendet që kanë filluar me vonesë në politikat e tyre të gjelbra dhe nuk janë super të pasura, por kanë dëshirën për të kapur hapin, siç është rasti me Shqipërinë dhe Tiranën në veçanti, mendoj se është e mundur.

Pra, mënyra juaj e të menduarit është baza e progresit të madh që ka kryeqyteti Tirana? Mënyra e të menduarit e shoqërisë, e fëmijëve, e kryetarit?

Erion Veliaj: Shiko, rëndësi ka të më kuptosh. Në punën time duhet të jetë e qartë se misioni nuk është të gënjejmë të gjithë, por t’i shërbejmë të gjithëve. Dhe po, ndonjëherë disa njerëz nuk e miratojnë këtë – dikush ka ndërtuar një rrugë të paligjshme, dhe duhet t’i dorëzohet publikut, të krijohet një park pranë tij dhe të ketë pavionet për shembull. Pastaj ka polemika mbi këtë çështje, natyrisht. Për shkak të kësaj, puna ime është gjithashtu e diskutueshme. Por gjithmonë i kujtoj vetes se puna nuk është për t’i kënaqur të gjithë, por për t’i shërbyer të gjithëve. Atëherë ju tashmë ndryshoni botëkuptimin tuaj – filloni të mos shqetësoheni nëse këto janë vendime populiste, por nëse janë vendimet e duhura – ato që do t’i rezistojnë kohës. Ndonjëherë nëse shpallni se do të krijoni një shesh pa makina, ka një moment histerie. Por atëherë duhet të mësoni veten se ka gjithmonë një pjesë të vogël të zhurmshme të shoqërisë që është kundër idesë. Por nëse është vendimi i duhur, ia shpjegoni të gjithëve. Ndonjëherë ju përdorni edhe mbrojtës atipikë të idesë, si fëmijët për shembull. Vijnë e përdorin vendin, i japin një kuptim të ri, jo vetëm që të kalojnë makina. Dhe në fund, pyetja më e rëndësishme është: “Pse ndërtojmë qytete?”. Që nga fillimi i kohës, nga lashtësia e deri në ditët e sotme. Ne bëjmë qytete për njerëzit, nuk i ndërtojmë për kuaj apo makina tani. Njerëzit vijnë këtu për të jetuar mirë. Dhe në këtë kuptim, pasi të keni këtë qëndrim social dhe ekologjik, mund të merrni vendime të vështira. Dhe mendoj se suksesi ynë në Tiranë është i motivuar kryesisht nga mospërdorimi i grupeve individuale të komunitetit për t’i anketuar ata se çfarë është më e mira për të bërë. Dhe për të qenë të sigurt se kemi prezantuar zgjidhjen më të mirë dhe më pas mund t’i pyesim njerëzit se çfarë mendojnë për të. Ky është një ndryshim i plotë në mënyrën e të menduarit në politikën moderne, për mendimin tim.

A mund të propozohet një qasje e ngjashme në kryeqytete të tjera – për shembull, kryetarit të bashkisë së Sofjes apo qyteteve të tjera bullgare?

Erion Veliaj: Marr pjesë në një sërë shoqatash bashkiake. Dhe unë mendoj se ju nuk duhet të keni një doktoraturë në arsim për të bërë disa nga këto aktivitete. Dhe nuk duhet të jesh përgjithmonë kryetar bashkie. Edhe kryebashkiaku më i paaftë në botë mund të mbjellë pemë. Dhe kjo është baza. Edhe tani mund të shoh pas jush rrugën në Sofje, në të cilën pemët mund të mbillen lehtësisht. Dhe përfundimisht do të ulin temperaturën në zonën përreth, gjë që e bën shumë më të këndshme të jesh jashtë. Edhe tani ka përpjekje për ta paraqitur këtë si një risi të madhe, por harrojmë se në 2 milionë vitet e fundit, njerëzit janë sjellë në përputhje me natyrën, si krijesat e tjera. Zogjtë fluturojnë, peshqit notojnë dhe njerëzit në përgjithësi ecin. Vetëm në 100 vitet e fundit njerëzit janë futur në kuti të quajtura makina. Pra, nuk është një risi, është diçka që njerëzit e kanë bërë për miliona vjet. Dhe mendoj se rizbulimi i ujit të nxehtë nuk është aspak një ide gjeniale, por diçka që ne e kemi bërë gjithmonë. Burrat ishin zakonisht gjuetarët dhe ishte shumë më e këndshme të gjuante në një pyll me vende me hije sesa në nxehtësinë e shkretëtirës. Pra, pjesë e njohurive bazë se si njerëzimi ka mbijetuar nëpër periudha të ndryshme dhe se si njerëzit e kanë strukturuar jetën e tyre shoqërore. Ndërsa qytetërojmë, shohim se si sidomos pas Luftës së Dytë Botërore, tani ekziston një industri e madhe që prodhon anije, avionë dhe tanke dhe tani prodhohen makina. Dhe befas ne i kemi vendosur makinat në epiqendrën e qytetërimit tonë. Dhe ky obsesion ende nuk ka kaluar.

Ju tashmë keni fituar Çmimin Evropian për Hapësirën Publike Urbane 2018. Çfarë mund të presim më pas?

Erion Veliaj: Ideja jonë e radhës është transformimi i Piramidës. Është i kompletuar si objekt dhe është një krijim i mrekullueshëm arkitekturor. Tani me një grup arkitektësh holandezë po transformojmë hapësirën. Në shtator – tetor do të jetë sërish plot jetë, tani po instalojmë pajisjet dhe serverët. Dhe mendoj se kjo është e denjë jo vetëm për një çmim arkitekturor, por edhe si një koncept se si një ndërtesë kaq e urryer më parë mund të jetë tani një vend tërheqës në qytet. Kemi ide të tjera – Tirana është kryeqyteti evropian i sportit këtë vit, madje edhe në infrastrukturën sportive kemi ndryshuar gjërat. Tirana është një nga qytetet e pakta ku stadiumi është në zemër të qytetit. Dhe ka një hotel të bukur kullë brenda stadiumit. Në fillim njerëzit ishin histerikë sepse ai mendon se stadiumi duhet të jetë në buzë të qytetit dhe posaçërisht për këtë qëllim. Por çmimet e pronave në qytet janë të larta. Ju nuk mund të përballoni të keni një hapësirë ​​që nuk e përdorni gjashtë ditë në javë dhe e mbushni në vetëm 90 minuta në një nga ditët. Dhe koncepti ynë ishte të shihnim se si mund të kishim një stadium dhe një hotel me 5 yje në Tiranë. Dhe së bashku me të, ekziston Lufthansa Industry Solutions, e cila është kompania softuerike e linjës ajrore dhe atje kryhen operacione softuerike për grupin Star Alliance. Aktualisht aty ndodhet edhe një qendër onkologjike, e cila do të zhvendoset në Piramidë. Ka edhe bare, diskoteka, restorante, stacione radio dhe një zonë të gjelbër për njerëzit. Pra stadiumi nuk është më qendra e tij. Hapësira e gjelbër është vetëm një aksesor i realitetit ekonomik dhe ndaj ne e përdorim territorin 24/7. Duke përfshirë edhe ndeshjet e futbollit të fundjavës.

A është e sigurt të thuhet se Tirana do të jetë destinacioni i radhës i preferuar për turistët në Evropë?

Erion Veliaj: Tirana është tashmë një vend i tillë. Shikoni, edhe ne jemi disi me fat. Sepse njerëzit shkojnë në Paris, Londër dhe Romë me pritshmëri të mëdha – nëse do të jetë shumë nxehtë ose moti do të jetë i paparashikueshëm, apo edhe që njerëzit nuk flasin anglisht ose gjuhën tuaj. Dhe kur keni pritshmëri të mëdha, përfundoni të zhgënjyer. Njerëzit vijnë në Tiranë me pritshmëri të ulëta. Dhe sapo marrin vesh se mund të hanë e pinë si në Itali dhe me një të tretën e çmimit, me shërbime të mira dhe infrastrukturë të lartë. Atëherë puna ime është shumë më e lehtë në krahasim me kryetarin e bashkisë në Akropol ose pranë Koliseumit. Pra, turistët mbeten me një surprizë të madhe për mirë kur vizitojnë. Dhe ky është avantazhi ynë – njerëzit vijnë në një vend që është në zhvillim, plot energji dhe gjallëri. Dhe ne po përpiqemi ta bëjmë qytetin një qendër për një sërë aktivitetesh evropiane. Vitin e kaluar ishim Kryeqyteti Evropian i Rinisë, tani jemi Kryeqyteti Evropian i Sporteve. Vitin e ardhshëm do të kryesojmë B40 (Balkan 40 – Balkan Cities Network) – një rrjet kryebashkiakësh nga Ballkani. Edhe këto janë pjesë e aftësive të administratës sonë për të sjellë ngjarje të tilla këtu. Dhe sapo njerëzit të marrin karremin, është e vështirë të heqësh dorë nga Tirana. Ata bien në dashuri me qytetin, ose dikë nga ai. Dhe blejnë një apartament, fillojnë të investojnë dhe sjellin turistë të tjerë. Dhe ata vazhdojnë të tërheqin njerëz, dhe kjo është një strategji e mirë.

Dhe njerëzit nuk do të harrojnë se ChatGPT, Nënë Tereza dhe Dua Lipa janë nga Shqipëria. A do t’i rekomandonit të vizitonin Tiranën?

Erion Veliaj: Po, vërtet duhet. Bullgaria dhe Shqipëria kanë një partneritet të gjatë dhe ka qenë gjithmonë miqësor. Bullgaria ka pakicën e saj, e cila është përshkruar që nga viti 2017. Dhe unë mendoj se kur dy vende shkojnë kaq mirë, është turp nëse nuk e bëjmë atë që njerëzit të lëvizin përpara dhe mbrapa. Sinqerisht e bënë shqiptarët. Ata janë komuniteti i dytë më i madh në BE – Bullgaria. Shumë njerëz vijnë nga zona e Blagoevgradit. Por duhet të ketë reciprocitet dhe më shumë bullgarë të vijnë të na vizitojnë. Mendoj se me futjen e linjës së re ajrore midis Sofjes dhe Tiranës, miqtë tanë bullgarë do ta kenë shumë të lehtë të vijnë për një vizitë.