Nga Dr. Marsela Musabelliu

Kush ka shkelur në Hong Kong e kupton qartë si do të jetë e ardhmja. Një metropol i gjallë i vendosur në bregun juglindor të Kinës, ka mahnitur botën me përzierjen e tij unike të kulturës, aftësive ekonomike dhe ndërlikimeve historike. Në fakt, gjithë historia e Hong Kong-ut është një qilim shumëngjyrësh, thurur me fijet e kolonializmit, tregtisë, financës së lartë konfliktit dhe stabilitetit. Nga fillimet e tij modeste si një fshat peshkimi deri te statusi i tij si një qendër financiare globale, historia e Hong Kong-ut është një dëshmi e përshtatshmërisë, vullnetit të madh dhe ideve të qarta.

Rrënjët dhe historia

Vendndodhja strategjike përgjatë Detit të Kinës Jugore e ka bërë Hong Kong-un një strehë natyrore për kolonët e hershëm të angazhuar në peshkim, tregti dhe aktivitete detare. Rajoni ishte i banuar nga popuj të ndryshëm indigjenë, duke përfshirë komunitetet Hakka dhe Kantoneze, të cilët krijuan fshatra përgjatë vijës bregdetare dhe në kodrat përreth. Gjatë dinastive Tang dhe Song, rëndësia e Hong Kong-ut si një port tregtar u rrit, duke tërhequr tregtarë nga e gjithë Kina dhe më gjerë. Portet e tij të mbrojtura dhe afërsia me rrugët kryesore tregtare e bënë atë një ndalesë ideale për ata që udhëtonin midis Kinës, Azisë Juglindore dhe nënkontinentit Indian.

Hongkong në vitin 1894/VCG

Periudha koloniale në vitet 1800 dhe zgjerimi i tregtisë së Britanisë së Madhe nga India në Kinë bëri që çaji kinez në Britani të shumëfishohej në volum brenda pak dekadash, duke shkaktuar mungesë të argjendit pasi ishte e vetmja monedhë që kinezët të pranonin. Përgjigjja e Britanisë së Madhe ishte opiumi në vend të argjendit, dhe kur Kina refuzoi të pranonte opiumin e Britanisë së Madhe, përgjigjja ishte lufta dhe armët. Më 1843, Lufta e Parë e Opiumit çoi në pushtimin e Hong Kong-ut nga Britania e Madhe. Në Luftën e Dytë të Opiumit të vitit 1860, Kowloon u mor dhe më 1898, Kina u detyrua t’i caktonte ose “jepte me qera” Territoret e Reja Britanisë së Madhe për 99 vjet.

Narrativa britanike portretizoi Hong Kong-un si yllin e fundit të ndritshëm të një perandorie që po venitej, ku demokracia dhe tregjet e lira krijuan prosperitet. Realiteti ishte një agresion i paligjshëm kolonial, me të huajt dhe familjet e pasura që trajtonin me përbuzje kinezët e klasës së ulët. Lëvizjet popullore nga baza u shtypën brutalisht më 1844, 1858, 1862, 1863, 1872, 1888 dhe 1894.

Hong Kong-u u themelua dhe për më shumë se një shekull u drejtua si një parajsë tregtare në kurrizin e të varfërve kinezë, me një rreth të brendshëm evropian që sundonte mbi një shumicë shumë më të madhe kineze. Ligjet imperialiste dhe strukturat ekonomike të vendosura nga kjo pakicë evropiane për të garantuar vendin e tyre në krye të piramidës njerëzore të Hong Kong-ut u bë edhe në terren, ku jo vetëm si simbolikë, në majë të kodrave lejonin të jetonin vetëm evropianët. Goditjet me thupër në Hong Kong ishin veçanërisht brutale. Hong Kong-u ishte e vetmja koloni britanike që bëri varje publike deri vonë. Trajtimi i popullatës kineze ishte nga më fyesit e mundshëm, derisa erdhën Japonezet dhe situata u përkeqësua më tej. Në dhjetor 1941, në mëngjesin e njëjtë të sulmit në Pearl Harbor, Hong Kong-u u pushtua nga forcat japoneze. Nën pushtimin japonez, inflacioni ishte i shfrenuar, mijëra civilë u vranë, u përdhunuan, vuanin nga uria dhe u dëbuan nga Hong Kong-u.

Hongkong në vitin 1920/VCG

Hongkong në vitin 1920/VCG

Pas Luftës së Dytë Botërore, thirrjet e vazhdueshme për përfaqësim për të adresuar pabarazitë politike dhe ekonomike të Hong Kong-ut u anashkaluan. Demonstratat e vitit 1967 bënë jehonë botërore. Duke filluar si një mosmarrëveshje e vogël pune, demonstratat përfundimisht u përshkallëzuan në protesta kundër qeverisë koloniale. Kur trazirat u qetësuan në fund të vitit, 51 njerëz ishin vrarë, 15 vdiqën në sulme me bomba, mbi 800 u plagosën ndërsa 4,979 njerëz u arrestuan dhe 1,936 u dënuan. Në vitin 1972, me kërkesë të qeverisë kineze bazuar në historinë e agresionit kolonial, Hong Kong-u dhe Macau u hoqën nga lista e kolonive nga Kombet e Bashkuara.

Hongkong në vitin 1965/VCG

Në vitin 1982 Thacher shkon në Pekin dhe bie dakord me Deng Xiaoping për kalimin e Hong Kong-ut Kinës, meqë po afrohej 99 vjetori dhe “qeraja” po mbaronte. Një traktat që ishte firmosur me luftë nga një Perandor i Kinës, 80 vite më vonë po merrej me të drejtë ndërkombëtare dhe diplomatike nga Sekretari i Përgjithshëm i Partisë Komuniste Kineze.

Deklarata e Përbashkët u nënshkrua më 19 dhjetor 1984. Ajo i dha Rajonit të Posaçëm Administrativ të Hong Kongut (SAR) një shkallë të lartë autonomie nën mbikëqyrjen e Kongresit Popullor Kombëtar të Republikës Popullore të Kinës. Neni 2 i Ligjeve Themelore lejonte autoritetet e Hong Kong-ut të kishin një shkallë të lartë autonomie dhe të gëzonin pushtete ekzekutive, legjislative dhe të pavarura gjyqësore. Ajo tregon qartë se burimi i autorizimit vjen nga Kongresi Popullor Kombëtar (NPC), jo nga Britania e Madhe, jo nga Ligji Bazë. Kjo hedh poshtë çdo narrativë që përpiqet të nënkuptojë se Hong Kong-u ishte dhe është një lloj entiteti ndryshe. Mbretëria e Bashkuar kishte rënë dakord më 1984 dhe ishte ligjërisht e detyruar të hiqte dorë nga ajo që kishte marrë me forcë 156 vjet më parë. Ligjet Themelore ishin, në fakt, një marrëveshje tranzicioni që synonte të ruante dobinë ekonomike, sociale dhe politike të Hong Kong-ut duke lejuar qytetarët e tij që gradualisht të përshtaten me atdheun e tyre të ligjshëm.

Hongkong në vitin 1970s/VCG

Hong Kong-u pas 1997

Është interesante të nënvizohet se demokracia dhe vetë narrativa mbi të erdhi vonë në Hong Kong. Që nga nënshkrimi i traktatit të vitit 1984, vetëm pasi u bë e qartë se Hong Kong-u do t’i dorëzohej Kinës, filloi “shtytja për demokraci” një shtytje që nuk ishte venë re më parë. Chris Patton, guvernatori i fundit i Hong Kong-ut, prezantoi një paketë reformash. Supozimet e tij, si supozimet e shumë të tjerëve mbi Organizatën Botërore të Tregtisë, ishin se regjimi i Kinës do të ndryshohej sapo populli kinez të “shijojë tregjet e lira dhe të shihte se çfarë mund të bënte demokracia liberale”. Le të themi se nuk shkoi kështu. Më së miri ky mund të përmblidhet si një akt i fundit i një ish-fuqie koloniale, qëllimi i të cilës ishte të përdorte kthimin e Hong Kong-ut për të influencuar regjimin në Pekin, për të përdorur atë si një peng në një lojë pushteti dhe parash. Dhe vazhdon të jetë edhe sot kështu, nga njëra anë është narrativa, nga ana tjetër është realiteti.

Hongkong në vitin 1997/VCG

Parimi i “një shtet, dy sisteme” u përfshi në Ligjin Bazë, duke premtuar një shkallë të lartë autonomie dhe ruajtjen e sistemit kapitalist të Hong Kong-ut dhe mënyrës së jetesës për të paktën 50 vjet pas dorëzimit. Transferimi i sovranitetit në vitin 1997 shënoi një kapitull të ri në historinë e Hong Kong-ut, i karakterizuar nga vazhdimësia dhe ndryshimi. Në kuadrin e “një shtet, dy sistemeve”, Hong Kong-u ruajti kuadrin e tij të veçantë ligjor, ekonomik dhe social, ndërsa pranoi statusin e tij si një rajon i veçantë administrativ i Kinës. Qyteti vazhdoi të lulëzonte si një qendër financiare globale, një qendër për tregtinë dhe një sfond shkrirjeje kulturash dhe idesh.

Banorët e Hongkong-ut feston kthimin e Hongkong-ut në Kinë në vitin 1997/VCG

Hong Kong-u i ka përballuar valët e ndryshimit me elasticitet, përshtatshmëri dhe këmbëngulje. Vendndodhja strategjike dhe zelli sipërmarrës, e kanë bërë atë një simbol të përparimit, prosperitetit dhe mundësisë. Në gjysmë të rrugës së traktatit 50-vjeçar, situata ekonomike e Hong Kong-ut shfaqet si më poshtë me të dhëna statistikore nga Banka Botërore.

Praktikisht, Prodhimi i Brendshëm Bruto (PBB) për frymë është dyfishuar në 25 vjet, as regres, as ndalesë, vetëm rritje. Në krahasim p.sh., Gjermania ka të njëjtën shifër 48 mijë dollarë për frymë në vit, Italia e ka 34 mijë, dhe Franca 40 mijë.

Përveç të qenit një lokomotivë e pandalshme tregtie, finance dhe kapitali, ka edhe një ndjesi personale nga vendasit në lidhje me Kinën kontinentale. Rreth tre të katërtat e qytetarëve në Hong Kong (74%) shprehin një lidhje emocionale me Kinën. Sipas Pew Reserach, lidhja emocionale me Kinën është e rrënjosur thellësisht me identitetin në Hong Kong-ut. Por, edhe Pekini e sheh Hong Kongu-un më një lupë familjare dhe emocion pragmatik. Praktika e “një vend, dy sisteme” në Hong Kong ka arritje “të njohura në mbarë botën”, tha presidenti kinez Xi Jinping gjatë një vizite në Hong Kong në vitin 2022, në një takim për të festuar 25 vjetorin e kthimit të tij në Kinë. Hong Kong-u është bërë një pjesë integrale e zhvillimit të përgjithshëm të vendit dhe është lidhur në mënyrë aktive me strategjitë kombëtare të zhvillimit, tha presidenti. Hong Kong-u ka luajtur një rol të rëndësishëm në avancimin e paradigmës së re të hapjes së Kinës në një shkallë më të madhe, në më shumë zona dhe në thellësi më të madhe.

Duke i bërë thirrje Hong Kong-ut të vazhdojë të forcojë vrullin e zhvillimit, Xi tha se qeveria qendrore mbështet plotësisht atë në përafrimin me strategjitë kombëtare të zhvillimit, rritjen e shkëmbimeve, bashkëpunimit më të gjerë me botën, avancimin e reformave në një mënyrë aktive dhe të matur, për të çliruar plotësisht krijimtarinë e madhe dhe vitalitetin e zhvillimit të shoqërisë së Hong Kong-ut.

Zona e Gjirit të Madh dhe roli i ri i Hong Kong-ut

Hong Kongu, në vitet 1980-1990, përfaqësonte 18% të PBB-së së Kinës. Sot përfaqëson 3%. Nuk është ulur zhvillimi i Hong Kong-ut, thjeshtë është rritur masivisht zhvillimi i Kinës. Tashmë zonat përreth Hong Kong-ut, janë zhvilluar tej mase, dhe së bashku përbejnë një forcë të pandalshme.

Zona e Gjirit të Madh të Kinës (GBA) është baza e nëntë qyteteve në Provincën Guangdong dhe Rajonet Speciale Administrative të Hong Kong-ut dhe Makaos. Është një nga rajonet më të hapura dhe më të gjalla ekonomikisht në Kinë. Historia e bashkëpunimit të rajonit mund të gjurmohet rreth vitit 1980 kur Shenzhen u emërua një zonë e veçantë ekonomike. Shenzhen synoi të tërheqë më shumë investime dhe të zgjerojë shtrirjen globale të sektorit të tij të prodhimit. Hong Kong-u, fqinji i tij, u bë partneri i përsosur për të përmbushur këto ambicie. Në vitet 1990, kompani nga Kina kontinentale filluan të listohen në bursën e Hong Kongut, duke forcuar lidhjen midis dy rajoneve.

Në vitin 2019, u publikua një plan zyrtar zhvillimi për GBA, duke detajuar hapat për integrimin e mëtejshëm të burimeve, lehtësimin e qarkullimit të mallrave dhe shërbimeve, tërheqjen e talenteve dhe promovimin e bashkëpunimit ndërkombëtar. Që atëherë, bashkëpunimi në GBA ka lulëzuar, duke i mundësuar Hong Kong-ut të integrohet më mirë në zhvillimin kombëtar dhe duke u ofruar mundësi të reja avancimi. Historia e tij është një rrëfim magjepsës i bashkëpunimit, vizionit dhe ndjekjes së një epoke të re hapjeje. “GBA” është bërë sinonim i suksesit në Kinën Jugore, duke përfaqësuar një fuqi rajonale në aspektin ekonomik. Nisma integron 11 qytete në deltën e lumit Pearl në një qendër kohezive ekonomike dhe biznesi, që mbulon afërsisht 56,000 kilometra katrorë me një popullsi totale prej 86 milionë banorësh. Ajo që quhet Megalopolis.

Në thelb të GBA-së janë katër qytete të mëdha: Hong Kongu, Macau, Shenzhen dhe Guangzhou, secili duke ofruar avantazhe unike. Projekte të rëndësishme infrastrukturore janë përfunduar për të përmirësuar lidhjen midis këtyre qyteteve, duke përfshirë hekurudhat e shpejtësisë së lartë, urat dhe kalimet e reja kufitare.

Hongkong në vitin 2015/VCG

Hong Kong-u shërben si qendra financiare ndërkombëtare e GBA-së. Ai lehtëson rrjedhën e lirë të kapitalit dhe vepron si qendra në det të hapur e Kinës dhe e monedhës Renminbi. Macau, me lidhjet historike me Portugalinë dhe ish-kolonitë e tjera, shërben si qendër argëtimi dhe ndihmon në afrimin e Kinës në Amerikën e Jugut dhe Afrikë. Shenzhen është pozicionuar si qendra e teknologjisë dhe inovacionit, shtëpia e shumë gjigantëve të teknologjisë së Kinës dhe prodhuesve kryesorë të automjeteve elektrike. Guangzhou, nga ana tjetër, është përcaktuar si qendra e transportit dhe qendra e avancuar e prodhimit, me plane për të ndërtuar rrjete të gjera hekurudhore që lidhin të gjitha qytetet GBA deri në vitin 2035. Ndërkohë që ekzistojnë sfida, është hedhur baza që GBA të shfaqet si një forcë lëvizëse në zhvillimin e ardhshëm të Kinës.

Ura Hong Kong-Zhuhai-Macao mbi detin/VCG

Kjo gjithashtu parashikon më shumë mundësi biznesi – duke u mbështetur në rolin e Hong Kong-ut si një “super lidhës” midis Kinës kontinentale dhe botës. Rajonet e GBA së bashku prodhojnë në vlerë 1.9 trilion dollarë amerikanë në 2022, 11% PBB-së së Kinës, më e madhe se Kanadaja dhe se ekonomia e Koresë së Jugut. Rajoni ka qenë gjithmonë shumë dinamik dhe i gjallë ekonomikisht, e tashmë kryesojnë në shërbimet financiare dhe zhvillimin teknologjik të avancuar. Në fakt, 13% e automjeteve me energji të re dhe 50% e pajisjeve 5G në rang global prodhohen aty. Industritë përforcojnë njëra-tjetrën dhe bëhen pararojë e zhvillimit, reformave dhe hapjes.

Ura e Gjirit të Shenzhen mbi detin që lidh Hong Kong-un dhe Shenzhen-un /VCG

Së fundmi, është një kohë shumë e vështirë që e vërteta të shkëlqejë mbi Hong Kong-un. Analizat e sotme janë në mes të zjarrit të konflikteve politike, konfrontimeve ideologjike dhe konkurrencës së fuqive të mëdha. Në botën e sotme, nuk duhet të ekzistojë ideja se për shkak se një vend është ndryshe ose i bën gjërat ndryshe, të thuhet se nuk është rruga e duhur. Nëse vendet perëndimore ose ekonomitë e përparuara bëjnë presion dhe kanë atë vizion të tyre për Kinën, ata do të ngelen shumë të zhgënjyer. Vendi është i tyre, dhe rregullat po ashtu. Kina nuk do të heqë dorë nga rruga e vet për të kënaqur dikë tjetër, ose për t’u pranuar në ndonjë klub botëror vendesh. Udhëtimi i Hong Kong-ut ashtu si udhëtimi i vetë Kinës, është unik dhe për ta ka funksionuar dhe do të funksionojë më së miri. Hong Kong-u mbart në truall dinamikat globale, por gjithmonë me identitet kinez.

Burimi: CRI.CN